czyli o tym, jak potrzeba utajnienia informacji stała się drogą do totalnej cyfryzacji
Gdzie sięgają początki cyfrowego świata? Co wspólnego z Twoim komputerem ma tytułowy „wirnik”? Nie chodzi tu wcale o pralkę wirnikową, ale o prace kryptologów, złamanie szyfru Enigmy i osiągnięcia polskich matematyków!
W tym artykule uchylam rąbka tajemnicy. Jeśli zainteresuje Cię ten pasjonujący temat, zapraszam w czerwcu na interaktywne spotkania z kryptologią, Enigmą i historią…
W ramach realizacji projektu pt. „Jak złamanie Enigmy wpłynęło na powstanie komputera?” śledzę mechanizm Enigmy, ludzi, którzy nad nią pracowali i którzy ją rozpracowywali. Już wiele lat przed II wojną światową oddziały wywiadowcze poszczególnych państw ścigały się o to, czyje wiadomości nadawane radiem będą bezpieczniejsze. Konkurencja doprowadziła do zjawiska powszechnie zwanego cyfryzacją.
System Enigma powstał w Holandii w 1918 roku. Bardzo szybko rozpowszechnił się na terenie Niemiec. Maszyna elektromechaniczna, bo taką była Enigma, była najprawdopodobniej najbezpieczniejszym narzędziem do przekazywania poufnych informacji w latach 20. i 30. ubiegłego wieku. Wyglądem przypominała zwykłą maszynę do pisania. W środku jednak zawierała system szyfrujący. Wspomniane wirniki, walce i łącznica kablowa umożliwiły wymianę tajnych, wojskowych informacji najwyższej wagi. Liczba kombinacji Enigmy wynosiła w przybliżeniu 3×10114. Z pozoru zatem był to system nie do złamania…
|
W 1928 roku Niemcy wprowadzili maszynę do zastosowania w wojsku. Wzbudziło to niemałe zainteresowanie w całej Europie, ale już na samym początku zespół, który miał „obserwować” działania szyfrantów sformowała… Polska. Nasz radiowywiad doskonale rozwinął się podczas wojny polsko – bolszewickiej 1919-1921. Siedem lat po jej zakończeniu dowództwo wojskowe odbiera informacje o skomplikowanym szyfrze maszynowym o nazwie Enigma G. Polacy włączają do współpracy najlepszych studentów matematyki Uniwersytetu Poznańskiego, tam też swoją siedzibę przenosi Biuro Szyfrów. Studenci znają zarówno matematykę, jak i język niemiecki, ponieważ szkoły podstawowe, do których uczęszczali w dzieciństwie znajdowały się w zaborze niemieckim. W styczniu 1929 do na Warszawskie Okęcie trafia paczka, którą niemiecki ambasador kazał odesłać do Berlina. Zainteresowanie zawartością paczki było jednak tak duże, że skłoniło polskie służby do wcześniejszego rozpakowania, sfotografowania i dopiero powrotnego odesłania do nadawcy. Zdjęcia zawierające informacje dla kryptologów wysłano do Poznania. To wydarzenie można uznać za oficjalne rozpoczęcie prac na łamaniem kodu Enigmy.
|
W ciągu jedenastu lat pracy na złamaniem Enigmy Polacy niemalże całkowicie pokonali Niemców na kryptologicznym polu bitwy. Trzy najważniejsze osoby związane z tymi pracami to Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Każdy z nich przyczynił się do tego, że na spotkaniu z wywiadem francuskim i brytyjskim rozpoczętym 24 lipca 1939 roku Polacy „popisali” się swoimi odkryciami. W Wielkiej Brytanii trwały osobne prace nad złamaniem Enigmy, ale nie przynosiły rezultatów. Kiedy oczom Brytyjczyków ukazały się te wszystkie dokonania, nie byli w stanie uwierzyć w polską samodzielność (zarzucali m.in. kradzieże niemieckich maszyn, tymczasem były to oparte na zdobytych projektach kopie).
Zbliżająca się wojna i kryzys ekonomiczny sprawiły, że wiedza, którą nabyli Polacy nie mogła dać efektu i przewagi Polsce, w kraju nie było pieniędzy na dalsze badania i budowę urządzeń rozkodowujących. Natomiast przekazane Brytyjczykom wiadomości popchnęły prace w Bletchley Park pod Londynem, gdzie wkrótce miał nastąpić przełom. I to wcale nie w działaniach wojennych…
Myśl matematyczna w połączeniu z genialnymi umysłami, urządzeniami elektromechanicznymi i elektrycznymi, intensywne prace kryptologów nad zwiększeniem szybkości obliczeń, dały podwaliny pod pierwsze… komputery. Zaś życie bohaterów tamtych czasów było ciekawe, pełne zwrotów, przygód, ale też tragizmu i poświęcenia.
Podczas wojen wiele urządzeń zostało wykorzystanych po raz pierwszy. Potrzeba pokrzyżowania planów wroga zrodziła broń białą, palną, maszynową, czołgi. II Wojna Światowa zrodziła urządzenie, bez którego nie wyobrażamy sobie dziś życia. Jeśli jesteś ciekaw szczegółów tej historii, to w najbliższym czasie odbędzie się prezentacja efektów mojej pracy. Będziesz mógł poznać kulisy pracy kryptologów – żmudnej, trudnej ale przynoszącej niesamowite wyniki. Gorąco zapraszam.
Filip Szuchta
Opiekun Katarzyna Kochanek
| « poprzednia | następna » |
|---|
